Η καμπύλη του Λάφερ, ο Σύριζα και το μέλλον της Ελάδας...

Του Κώστα Στούπα

capital.gr

Στις αρχές της δεκαετίας του ‘70 η Δύση περνούσε φάση παρακμής. Ο πληθωρισμός κάλπαζε και η φορολογία ήταν δυσβάστακτη και αποθαρρυντική. Οι οικονομίες της Δύσης κυριαρχούνταν από κρατικά μονοπώλια με φθίνουσα αποδοτικότητα.

Πολλοί πίστευαν πως η παρακμή δεν θα μπορούσε να αναστραφεί και πως ήταν θέμα χρόνου η επικράτηση της ΕΣΣΔ και του σοβιετικού μοντέλου στην Ευρώπη και ολόκληρη την υφήλιο.

Λίγα χρόνια αργότερα στη δεκαετία του ‘80 ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες διανοητές του προηγούμενου αιώνα, ο Κορνήλιος Καστοριάδης, είχε κυκλοφορήσει το βιβλίο του με τίτλο "Μπροστά στον πόλεμο” όπου προέβλεπε πως ήταν θέμα χρόνου η Δυτική Ευρώπη να καταληφθεί από την ΕΣΣΔ.

Το Σεπτέμβριο του 1974 τέσσερα πρόσωπα συναντήθηκαν για να ανταλλάξουν απόψεις σε ένα εστιατόριο της Ουάσιγκτον. Ήταν ο οικονομολόγος Αρτ Λάφερ, ο δημοσιογράφος Τ. Βανίσκι και οι πολιτικοί Ντικ Τσένι και Ντον Ράμσφελντ που ήταν στελέχη του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.

Το κόμμα των Ρεπουμπλικάνων τότε είχε παραδοθεί στην κυρίαρχη αριστερή αντίληψη που εξέφραζε το Δημοκρατικό Κόμμα, της υψηλής φορολόγησης, της επιχειρηματικότητας και της εργασίας, για τη διανομή κοινωνικών επιδομάτων. Λίγες μέρες πριν τη συνάντηση ο Ρεπουμπλικάνος πρόεδρος Φορντ είχε αυξήσει για άλλη μια φορά τη φορολογία.

Ο Λάφερ υποστήριζε πως η αύξηση των φόρων πάνω από ένα σημείο δεν αυξάνει τα έσοδα και δημιουργεί κίνητρα κάποιος να σταματήσει να εργάζεται προκειμένου να επιδιώκει να ζει από επιδόματα.

Αν όμως ο αριθμός αυτών που λαμβάνουν επιδόματα ξεπεράσει ένα μέγεθος, αυτοί που πληρώνουν φόρους δεν επαρκούν για να καλύψουν τη ζήτηση και η "φούσκα” καταρρέει. Ο σοσιαλισμός τελειώνει όταν εξαντλούνται τα λεφτά των άλλων έλεγε η Μάργκαρετ Θάτσερ μερικά χρόνια αργότερα.

Ο Λάφερ ανέπτυξε το σκελετό της σκέψης του με ένα σχεδιάγραμμα και μερικές σημειώσεις πάνω σε μια πετσέτα του εστιατορίου.

Η πετσέτα αυτή διασώζεται σε κάποιο μουσείο και έχει πάνω την περίφημη καμπύλη του Λάφερ που δείχνει πως τα έσοδα δεν αυξάνονται πέρα από κάποιο σημείο αλλά μειώνονται.

Μεταξύ άλλων αναφέρεται εκεί: "Έχουμε φορολογήσει την εργασία, την παραγωγή και το εισόδημα και επιδοτούμε τη μη εργασία, την αναψυχή και την ανεργία. Οι συνέπειες είναι προφανείς. Ακολουθούν οι υπογραφές...

Οι πολιτικοί της παρέας και ο δημοσιογράφος ανέλαβαν να προωθήσουν την άποψη αυτή. Μερικά χρόνια αργότερα το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα άλλαξε στρατηγική και ο Ρόναλντ Ρήγκαν κέρδισε τις εκλογές με αιχμή της οικονομικής πολιτικής την άποψη του Λάφερ. Κατάφερε να δημιουργήσει μια νέα δυναμική στην αμερικάνικη και παγκόσμια οικονομία.

Δέκα χρόνια περίπου μετά την άνοδο του Ρήγκαν στην εξουσία η αδυναμία της ΕΣΣΔ να ακολουθήσει την οικονομική δυναμική των ΗΠΑ και της Δύσης αλλά και τις συνέπειες του δυναμισμού αυτού στην "κούρσα” των εξοπλισμών, την οδήγησε σε κατάρρευση και διάλυση.

Χαρακτηριστική είναι η σκηνή της περιόδου που ο Γκορμπατσώφ ζητάει από τον Ρήγκαν να εγκρίνει κάποια δάνεια στην ΕΣΣΔ προκειμένου να καταβάλει μισθούς σε στρατιώτες και αστυνομικούς για να αποφευχθεί το χάος.

Σε κάποιον που πεινάει είναι χρησιμότερο να τον μάθεις να ψαρεύει παρά να του χαρίσεις ένα ψάρι. Όταν υπάρχουν 1,5 εκατ. Έλληνες άνεργοι χρησιμότερο είναι να δημιουργήσεις τις προϋποθέσεις να εργαστούν κι όχι να τους μοιράσεις ένα επίδομα από την υπερφορολόγηση αυτών που εργάζονται. Η υπερφορολόγηση οδηγεί και αυτούς που εργάζονται στην ανεργία, καθώς οι επιχειρήσεις κατεβάζουν ρολά.

Κάποιον που πεινάει είναι χρησιμότερο να τον μάθεις να ψαρεύει παρά να του χαρίσεις πριν τα Χριστούγεννα υπό την μορφή κοινωνικού μερίσματος, ένα ψάρι.

Πόσο μάλλον αν το ψάρι αυτό το αφαιρείς από το πιάτο του διπλανού που ξέρει να ψαρεύει. Αν σε κάποιον που ξέρει και μπορεί ακόμη να ψαρεύει του αφαιρέσουμε το μισό ψάρι από το πιάτο για να το δώσουμε στον διπλανό που δεν ξέρει ή δεν θέλει να ψαρεύει γιατί έχει μάθει να ζει από το κοινωνικό μέρισμα, την πρόωρη σύνταξη, την αργομισθία στο δημόσιο ή την επιδότηση μιας Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης που συντηρείται με κυβερνητικά λεφτά τότε δεν προσφέρουμε διέξοδο σε κανέναν αλλά τους ωθούμε όλους στη γενικευμένη φτωχοποίηση.

Οι υγιείς κοινωνίες βασίζονται σε υγιείς οικονομίες οι οποίες με τη σειρά τους για να προκύψουν χρειάζονται σωστά και υγιή κίνητρα.

Η άποψη πως η φορολόγηση της εργασίας και η επιδότηση της ανεργίας αποτελούν κίνητρο φτωχοποίησης μιας κοινωνίας δεν προκύπτει από κάποιο οικονομικό δόγμα.

Στηρίζεται στα συμπεράσματα της επιστημονικής ψυχολογίας και εκτός από εμπειρικά συμπεράσματα έχει τεκμηριωθεί και με πειράματα. Στηρίζεται στην πραγματιστική προσέγγιση της συμπεριφοριστικής ψυχολογίας.

Η συμπεριφοριστική ψυχολογία θεωρεί πως η αλληλεπίδραση του ατόμου με τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος διαμορφώνουν την συμπεριφορά του.

"Εν αντιθέσει με την κλασσική ψυχανάλυση δεν αποδίδει τη συμπεριφορά του ατόμου σε παράγοντες όπως η προσωπικότητα, ο χαρακτήρας, το ασυνείδητο ή τα γνωστικά σχήματα.

Βασικό άξονα της συμπεριφοριστικής ανάλυσης αποτελεί η έννοια του κλασικού εξαρτημένου αντανακλαστικού η οποία οφείλεται στα πειράματα του Ιβαν Παβλόφ με τα σκυλάκια. Βλέπε: Συμπεριφορισμός

Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της συμπεριφοριστικής έπαιξαν τα πειράματα του Μ.Φ. Σκίνερ. Ο Σκίνερ παρατήρησε πειραματικά πως μπορούσε να προγραμματίσει μέσω της επιβράβευσης μια συγκεκριμένη συμπεριφορά, δημιουργώντας αυτό που θα ονόμαζε "συντελεστική εξαρτημένη μάθηση".

Το καμπανάκι του 2017...

Η αύξηση των φόρων δεν φέρνει αύξηση των εσόδων το 2017 και αυτό δείχνει πως έχουμε ξεπεράσει τα όρια και προσεγγίζουμε την περιοχή της κατάρρευσης των εσόδων της καμπύλης Λάφερ.

Εκτός της αποτυχίας στα έσοδα που σηματοδοτεί το βάθος της καταστροφής στην οικονομία έχουμε καταστρέψει τις συμπεριφορές των Ελλήνων που θα μπορούσαν να μας βγάλουν από το αδιέξοδο.

Για δεκαετίες επιδοτούμε όσους αποφεύγουν να εργαστούν και τιμωρούμε τους εργατικούς. Στα σχολεία ταπεινώνουμε όσους ενδιαφέρονται και επιβραβεύουμε τους αδιάφορους. Ούτε τη σημαία στις παρελάσεις δεν επιτρέπεται να κρατούν οι αριστούχοι.

Μετά την κατάρρευση των σοβιετικών κοινωνιών ακολούθησαν πολλά χρόνια αδυναμίας ανάκαμψης γιατί οι άνθρωποι για δεκαετίες είχαν εκπαιδευτεί απλά να υποκρίνονται πως εργάζονται.

Σε αυτήν τη φάση βρισκόμαστε... Ένα βήμα πριν την πλήρη κατάρρευση, οικονομική και κοινωνική.

Μπορεί ο Κυριάκος να αντιστρέψει αυτές τις τάσεις στην οικονομία και την κοινωνία;

Φοβάμαι πως πλέον δεν μπορεί ούτε ο Θεός ο ίδιος.